• سخن با بررسی سه موضوع : علل اجتماعی دروغ ، تعریف دروغ ،آسیب ها و آفات دروغ ؛ بعنوان مقدمه آغاز گردید .

• در ادامه سخنران محترم اهمّ موارد اجتماعی ای که زمینه ساز این معضل اخلاقی هستند را برشمردند: پایین بودن عزت نفس، ناامنی های اجتماعی، بی قانونی یا عدم رعایت قانون، بی عدالتی، سیطره ایدئولوژی اعم از سیاسی –دینی- فلسفی – اقتصادی و درجه بندی شهروندان،  پیوند منافع مادی و مذهبی ، وجود پاره ای از آیات و روایات که دروغ مصلحتی را در موارد خاصی جایز می دانند، اعتقاد به تقّیه در میان شیعیان ،  توجیه و گسترش دامنه دروغ مصلحت آمیز .
• با توجه به علل فوق می توان اینگونه دروغ را تعریف کرد :

آگاهانه، دادن پیامی بر خلاف اعتقادات خود، به مخاطبی که حق فهمیدن واقعیت را دارد ، برای فریفتن  و گمراه کردن او .

• با توجه به تعریف داده شده و بررسی علل اجتماعی ، آسیب ها و آفات فردی و اجتماعی دروغ عبارتند از :

از بین رفتن اعتماد، سقوط اخلاق و ایمان، خودفریبی، از بین رفتن امنیت و آرامش،  از دست دادن یک پارچگی شخصیت.

• پس از مقدمات ذکر شده ، این سؤال مطرح می شود که آیا می توان گاهی دروغ را جائز دانست ؟ در اینجا باید به تعارض میان وظایف اخلاقی توجه نمود زیرا زندگی اجتماعی ما بگونه ای طراحی نشده که ما همیشه با یک وظیفه اخلاقی سرو کار داشته باشیم و گاه انجام یک وظیفه اخلاقی در تعارض با وظیفه اخلاقی دیگر باشد . خلاصه نظریات موجود درباره موضوع تعارض بین وظایف اخلاقی در سه مکتب وظیفه گرایی، پیامد گرایی و فضیلت گرایی خلاصه می گردد و بطور مختصر می توان این گونه آنها را تعریف نمود :

1/وظیفه گرایی: من اخلاقی رفتار می کنم زیرا هر انسانی باید اخلاقی رفتار کند، اخلاق هدف است نه وسیله .

کانت : راست بگو حتی اگر کائنات بهم بریزد .

2/ پیامد گرایی: عمل اخلاقی عملی است که بیشترین سود را برای انسانها داشته باشد، عمل اخلاقی را نباید به هر قیمتی انجام داد، پیامد های اخلاقی را باید ارزیابی کرد و انجام داد .

3/ فضیلت گرایی: کار اخلاقی کاری است که از انسان فضیلت مند  بر بیاید، اگر انسانها اصول اصلی اخلاقی را بلد باشند خودشان می فهمند چه باید بکنند ، ادیان سامی همه فضیلت گرا هستند .

• در پایان دکتر شهبازی با جمع بندی ذیل سخن نهایی و نتیجه بحث را اینگونه بیان نمودند که :

وظیفه مطلق انسان راستگویی است ، هیچ دلیل و توجیهی برای دروغگویی وجود ندارد .

• تنها در سه مورد می شود دروغ گفت :

 1/ اجبار : در نهایت اکراه و با کمترین میزان ، راستگویی با یک وظیفه مهمتر اخلاقی تعارض پیدا کند و مثل حفظ جان یا آبروی  یک انسان بیگناه .

2/ ضرورت و اضطرار: با دروغ از یک زیان بزرگتر برای دیگران جلوگیری شود .

3/ مصلحت بزرگ

• اما شروط چهار گانه ذیل در هر دروغ مصلحتی باید لحاظ شود :

1- دروغ مصلحتی امری بسیار بسیار نادر است ، مانند مردار خواری که در موارد خیلی خاص جائز می شود.

2- اگر مجبور به دروغ مصلحت آمیز شدیم ، نباید از آن لذت برد، باید در نهایت کراهت انجام شود .

3- دروغ مصلحتی فقط در شرایطی جائز است که ما هیچ راه دیگری برای رسیدن به هدف نداشته باشیم.

4- دروغ مصلحت آمیز باید حتی الامکان کوچک باشد .

• برای اصلاح و  زدودن دروغ از جامعه،باید از خود شروع کرد.

تو مگو همه به جنگند و زصلح من چه آید  / تو یکی نه ای، هزاری، تو چراغ خود برافروز  

• معرفی کتاب : دروغ مصلحت آمیز ؛سید حسن اسلامی