- سومین جلسه از جلسات دورهمی معنوی، انجمن علمی عرفان اسلامی ایران، در روز شنبه ششم بهمن 1397 با حضور جمعی از خواهران و برادران علاقمند با سخنرانی استاد ارجمند دکتر اسماعیل منصوری لاریجانی برگزار گردید.
- استاد لاریجانی سخنان خود را با تبیین موضوع جلسه آغاز نموده و با معرفی کتاب خود با عنوان «تربیت در مدرسه قرآن و ولایت« فرمودند :
- موضوع بحث ما تربیت سلوکی یا عرفانی از نگاه امام راحل(ره) و آموزه هایی است که در این رابطه از نگاه بزرگان فلسفه و عرفان مطرح شده است .
- مهمترین مقدمه در بحث تربیت سلوکی پاسخ به دو پرسش مهم است :
اول اینکه چه کسی را میخواهیم تربیت کنیم ؟ که پاسخ آن نفس خویش است و دوم این که این «نفس» در کدام مرتبه تربیتی و سلوکی است ؟
- پس باید ابتدا موضوع تربیت را شناخت تا بفهمیم چه تربیتی برای او لازم است .
- کمال معرفت، نفس شناسی است و بزرگان به آن اهمیت زیادی میدهند .
- ایشان در ادامه به شرح روش تربیتی عرفای بزرگ اشاره داشتند که غالبا دارای متد و روش تربیتی برای طالبان راه سلوک بودند و منشوری برای تربیت افراد در خانقاه ها نصب میکردند که آثار آنها بعضا موجود است، علت و اهمیت این امر را از آنجایی میدانند که :
- سالک در طی مسیر سلوکی خود، هنگام ارتباط با پیر، دستورات مرتبط به خود را دریافت میکند، زیرا طاقت و توان افراد با یکدیگر متفاوت است و پیر بر اساس توان و مقتضیات هر فرد به او دستور سلوکی میدهد .
- اینکه همه را در یک سطح نگاه کرد و برای همه دستوریکسان داد اشتباه است، استعداد افراد با یکدیگر متفاوت است .
- در حوزه تربیت این استعداد شناسی اهمیت ویژه ای دارد زیرا با نفس باید رفیق بود و آرام آرام او را به راه آورد .
- همچنین باید توجه داشت که در سلوک سه نوع پیر یا مرشد وجود دارد که هرکدام برای مرحله ای از سلوک هدایت سالک را برعهده دارند ؛ این سه عبارتند از : پیر تربیت، پیر هدایت، پیر ریاضت .
- آدمی اگر خودش را نشناسد، نمیداند چه مرتبه ای دارد و کجا باید بنشیند لذا اولین سؤال انسان در تربیت یا نفس شناسی این است که من کیستم ؟ روی این سؤال باید توقف کرد، پس موضوع تربیت ما همیشه این است : من کیستم ؟
- پاسخ این پرسش مهم با حرکت دادن فکر پیدا میشود، اگر فکر به حرکت در بیاید، حرکتی که همراه با ذکر است و فکر و ذکر با یکدیگر همراه بشوند، انسان سالک میشود ؛ عطار هم به این نکته اشاره دارد که موضوع سلوک عرفانی، فکر و ذکر است و تا فکر حرکت نکند انسان سالک نیست.
- ایشان همچنین با اشاره به اینکه کتابی سلوکی تر از قرآن نداریم به موضوع همراهی فکر و ذکر در قرآن کریم و اهمیت آن در آثار عرفا اشاره نمودند و اثرات و برکات بی شمار ذکر الهی خصوصا درخلوت نیمه شب را برشمردند .
- در ادامه اشاره به این مهم داشتند که تربیت سلوکی 12 مقدمه نیاز دارد و مشروح آنها در را کتاب خود آورده اند و برخی از آنها عبارتند :
- باید مرتبا از خود سؤال کنیم : موضوع و مخاطب سلوک کیست ؟این سؤال بسیار مهمی است .
- توجه به ظرفیت وجودی بالایی که در آیات قرآن برای انسان ذکر شده ؛ مانند آیه (( هو معکم أینما کنتم)) این همراه با خدا شدن أمر بسیار عظیم و بزرگی است که نیازمند به سیر و سلوک شبانه و سفر در خود دارد .
- تلاش برای رسیدن به قرب الهی، با تقویت رابطه خود با خدا، تا جاییکه هیچ آثاری از خود در انسان نماند .
- رسیدن به پاسخ سؤال کیستم و به کجا میروم ؟ انسان را دردمند میکند ؛ دردمندی از مقدمات مهم 12 گانه سلوک است ؛ درد همان دغدغه ای است که انسان برای رسیدن به سعادت و ابدیت و حقیقت وجودش پیدا میکند .
- استاد در بخش پایانی بیانات خود به سؤالت حاضران پاسخ دادند که اهم پاسخهای ایشان بطور خلاصه عبارتند از :
- عرفا همین دنیا برایشان مصداق ((یوم تبلی السرائر )) است، روز تغابن خود را همین جا میبینند .
- عارف کسی است که آنچه را که در آخر میخواهند به او بنمایانند همین جا میخواند .
- عارف هر شب کتاب نفس خود را خود مینویسد و میخواند که اگر خودت ننویسی، برایت مینویسند .
- تا خود را از گناه تخلیه نکنیم لذت عبادت چشیده نمیشود .
- پیران حقیقی که جمع هر سه مرتبه پیر (تربیت، هدایت، ریاضت ) در آنها موجود است ائمه معصوم ع هستند . سرآغاز تمام مکانب عرفانی ائمه معصوم هستند.
- امام خمینی(ره) فنای فی الله را نه تنها در ساحت نفسانی خود، بلکه حتی در انقلاب اسلامی هم ایجاد کرد و این تحول عرفانی در همه ابعاد، زمینه ساز ظهور است .
- همانگونه که انقلاب اسلامی ایران در هیچ جای دنیا بدون نام امام خمینی(ره) شناخته شده نیست، عرفان امام(ره) هم بدون خانم دکتر طباطبایی هیچ نام و نشانی در ایران ندارد.امیدورم خدا به ایشان توفیق بدهد و همه ما را خدمتگزار راه خونبار امام راحل(ره) قرار بدهد.
-