عواملی که سبب ترس انسان می‌شود بسیار زیاد هستند و شمارش آنان بطور مشخص شاید ممکن نباشد زیرا همچنان که ترس در ارتباط مستقیم با روحیات و خلقیات ذاتی و اکتسابی انسان است عوامل ترس نیز بی ارتباط با خلقیات و روحیات انسان نیستند. بنابراین هم چنان که روحیات انسان را نمی‌توان برشمرد، عوامل ترس هم غیرقابل احصاء است. ولی در عین حال قرآن مواردی را بعنوان عوامل ترس بیان می‌کند که بطور مشخص عبارتند از:

۱- ترس از خدا ( بقره ۴۰ – ۱۵۰، آل عمران ۱۷۵، انبیاء ۲۸، احزاب ۳۷، مائده ۴۴، توبه ۱۸ – ۱۳، شعراء ۱۰۵، زمر ۱۴، انسان ۱۰، نحل ۵۰ – ۵۱، اسراء ۵۷، نور ۳۷، انفال ۲، حج ۳۵، اعراف ۲۰۵ – ۵۶، سجده ۱۶، رعد ۲۱، روم ۲۴)

۲- ترس از روز رستاخیز(مریم ۳۹، لقمان ۳۳، شوری ۷ – ۱۸، غافر ۱۵، ابراهیم ۴۴، مؤمن ۱۸، هود ۱۰۳ – ۳ – ۸۴ – ۲۶، انعام ۱۵، زمر ۱۳، انسان ۷، انبیاء ۴۹، احقاف ۲۱، شعراء ۱۳۵، اعراف ۵۹، نور ۳۷)
۳- ترس از سوء حساب روز رستاخیز (رعد ۲۱)

۴- ترس از عذاب الهی (مؤمن ۳۰ – ۳۲،نبأ ۴۰، مریم ۴۵، ق ۴۵، ذاریات ۳۷، معارج ۲۷)
۵- ترس از آتش جهنم (لیل ۱۴)

۶- ترس از اعمال بد (شوری ۲۲)
۷- ترس از پرونده اعمال (کهف ۴۹)

۸- ترس از مرگ (شعراء ۱۴، قصص ۳۳)
۹- ترس از مرگ فرزند (قصص ۷)

۱۰- ترس از آلوده شدن به زنا ( نساء ۲۵)
۱۱- ترس از تفرقه در میان مردم ( طه ۵۴)

۱۲- ترس از مردم (توبه ۲۴)
۱۳- ترس از کسادی تجارت (نساء ۷۷، احزاب ۳۷، مائده ۲۳ – ۴۴ – ۳، بقره ۱۵۰، آل عمران ۱۷۵)

۱۴- ترس از پیمان شکنان ( توبه ۱۳)
۱۵- ترس از اتفاق آینده (مائه ۵۲)

۱۶- ترس از آینده طفلان (نساء ۹)
۱۷- ترس از جهاد فی سبیل الله (نساء ۷۷)

۱۸- ترس از گرسنگی (اسراء ۳۱)
۱۹- ترس از تنگدستی (توبه ۲۸، اسراء ۱۰۰، مجادله ۱۳)

۲۰- ترس از انحراف وصیت (بقره ۱۸۲)
۲۱- ترس از طغیان همسر (نساء ۱۲۸)

۲۲- ترس از انحراف دین (مریم ۵، مؤمن ۲۶)
۲۳- ترس از رعایت نشدن حدود الهی (بقره ۲۲۹)

۲۴- ترس از رعایت نشدن عدالت در ارتباط با یتیم (نساء ۳)
۲۵- ترس از رعایت نشدن عدالت بین چند همسر( نساء ۳)

۲۶- ترس از جدائی زوجین ( نساء ۳۵)
۲۷- ترس از دشمن (نساء ۱۰۱)

۲۸- ترس از حیوان درنده (یوسف ۱۳)
۲۹- ترس از متهم شدن به دروغگویی (قصص ۳۴)

۳۰- ترس از سرکشی زنان (نساء ۳۴ )
۳۱- ترس از آدم ربایی (انفال ۲۶)

۳۲- ترس از ظلم (طه ۱۱۲، جن ۱۳، نور ۵۰)
۳۳- ترس از نقصان حق (طور ۲۶)

۳۴- ترس از انحراف خانواده (احزاب ۷۲)
۳۵- ترس از پذیرش امانت مسئولیت (انفال ۵۸)

۳۶- ترس از اطرافیان (یونس ۸۳)
۳۷- ترس از رهبران ستمگر (اعراف ۱۱۶)

۳۸- ترس از سحر ساحران(فاطر ۲۴، زخرف ۲۳، صافات ۷۲، شعراء ۲۰۸)
از مجموع ۳۸ عنوان ترسی که بیان شد می‌توان این تعداد ترس را به دو قسمت کلی تقسیم کرد:

ترس مثبت و ترس منفی.
ترس مثبت = ترس از خدا و ترس‌هایی است که منتهی به خدا شوند و غیر از این، هر گونه ترس را می‌توان، ترس منفی دانست.
ترس مثبت «برخلاف ترس‌های منفی» نه تنها مذموم و منهی عنه نیستند بلکه بسیار ممدوح و سفارش شده است زیرا کسی که از خدا نترسد از هیچ قدرت دیگری نخواهد ترسید و در صورتی که مقتضی موجود و مانع مفقود باشد همه ارزش‌های اخلاقی و انسانی و دینی را زیر پا خواهد گذاشت و به قول معروف برای یک تکه پارچه قیصریه را به آتش خواهد کشید و به خاطر نقش حیاتی ترس از خدا است که ارسال پیامبران و انزال کتاب‌های آسمانی برای وصول به این هدف مقدس صورت پذیرفته است.

برای نمونه به چند آیه در این خصوص توجه بفرمائید:
الف = همه امت‌ها انذارکننده داشتند.
(و ان من امة الا خلافیها نذیر)
«هر امتی در گذشته انذارکننده ای داشته که مردم را از خدا می‌ترساند.»

ب = همه پیامبران با هدف انذار مبعوث شدند.
(و ما نرسل المرسلین الا مبشرین و منذرین)
«ما پیامبران را جز برای بشارت و انذار نمی‌فرستیم.»
(هذا نذیر من النذر الاولی)
«این – پیامبر – بیم دهنده ای از بیم دهندگان پیشین است.»

ج = و بطور مشخص قرآن از پیامبرانی نام می‌برد که با هدف انذار و ترساندن امت خود از خدا، مبعوث شده بودند از آن جمله:
لوط ع قومش را از خدا می‌ترساند. (قمر ۳۶)
عاد ع قومش را از خدا می‌ترساند. (قمر ۱۸)
نوح ع قومش را از خدا می‌ترساند. (هود ۲۵، نوح ۲-۱)
عیسی ع قومش را از خدا می‌ترساند. (مریم ۳۹)
محمد (ص) قومش را از خدا می‌ترساند. (حداقل در ۳۱ سوره، طی ۴۲ آیه، ۴۲ بار در قرآن پیامبر اسلام بعنوان بشیر و نذیر معرفی شده است.)

www.montazer.ir