فریتهوف شووآن

فریتهوف شووآن در ۱۸ ژوئن سال ۱۹۰۷ متولد شد. پدرش آلمانی‌تبار بود، در حالی که مادرش از خانواده‌ای آلزاسی بود، تحصیل او در دو کشور آلمان و فرانسه سبب شد بر این دو زبان تسلط پیدا کند و از دوره جوانی که در جست‌وجوی حقیقت متافیزیکی بود، به خواندن اوپانیشاد و باگاوادگیتا گرایش پیدا کرد.

فریتهوف شووآن در ۱۸ ژوئن سال ۱۹۰۷ متولد شد. پدرش آلمانی‌تبار بود، در حالی که مادرش از خانواده‌ای آلزاسی بود. پدرش ویولون‌نواز کنسرت بود و در خانه آن‌ها نه تنها موسیقی، بلکه ادبیات و معنویت نیز وجود داشت. شووآن تا زمان مرگ نابهنگام پدرش، در شهر بازل سوئیس به مدرسه رفت. بعد از مرگ پدر، مادر به همراه دو پسر نوجوانش، نزد خانواده‌اش در مول‌هاوزه ( Mulhause ) فرانسه بازگشت و به این ترتیب شووآن مجبور شد تابعیت فرانسوی داشته باشد.

تحصیل او در دو کشور آلمان و فرانسه سبب شد بر این دو زبان تسلط پیدا کند و از دوره جوانی که در جست‌وجوی حقیقت متافیزیکی بود، به خواندن اوپانیشاد و باگاوادگیتا گرایش پیدا کرد. در مدت زمانی که در مالهاوس زندگی می‌کرد، با آثار فیلسوف و شرق‌شناس فرانسوی، رنه گنون ، آشنا شد و این آشنایی، کشف و شهودهای عقلی وی را قوت بخشید و پشتوانه‌ای برای اصول متافیزیکی‌ای که در جست‌وجوی‌شان بود، فراهم آورد. شووآن پس از یک سال و نیم خدمت در ارتش فرانسه به پاریس عزیمت کرد و در آنجا به عنوان طراح پارچه مشغول به کار شد و هم‌زمان با آن به یادگیری عربی پرداخت.

زندگی در پاریس این فرصت را نیز برایش فراهم کرد که خیلی بیشتر از گذشته، با جلوه‌های گوناگون هنر سنتی روبه‌رو شود، بویژه جلوه‌های هنری مشرق‌زمین که از دوران جوانی علاقه شدیدی به آن‌ها داشت. این دوره آشنایی با دنیاهای سنتی با نخستین دیدار وی از الجزایر در سال ۱۹۳۲ کامل‌تر شد. پس از این سفر بود که با شیخ احمد العلوی معروف ملاقات کرد. در دومین سفر وی به شمال آفریقا در سال ۱۹۳۵ ، به الجزایر و مراکش رفت و در فاصله سال‌های ۱۹۳۸ و ۱۹۳۹ به مصر سفر کرد و در آنجا با رنه گنون ملاقات کرد. وی با گنون ، ۲۰ سال مکاتبه داشت. پس از خدمت در ارتش فرانسه و رهایی از اسارت آلمانی‌ها، با کسب ملیت سوئیسی ، چهل سال در آن کشور زیست.

شوئون دین را موضوعی اصلی و محوری در فرهنگ و تمدن بشری می‌دانست و بر خلاف بعضی فلاسفه متجدد غربی برای آن احترام بسیاری قائل بود. نیایش و ارتباط دائم با خدا برای وی رسالت اساسی انسان بر روی زمین است.

در طول سال‌های اقامت وی در سوئیس ، پیوسته از جانب دین‌پژوهان معروف و اندیشمندان شرق و غرب درخواست‌های ملاقات دریافت می‌کرد. وی در سال ۱۹۴۹ ازدواج کرد. همسر وی یک سوئیسی ـ آلمانی بود که در فرانسه تحصیل کرده بود و علاوه بر علاقه‌مندی به دین و ماوراءالطبیعه ، نقاش خوش‌ذوقی هم بود. وی به همراه همسرش به بسیاری جاها سفر کرد. در دیگر سفرهای خود به اندلس و مغرب رفت و در سال ۱۹۶۸ از خانه مریم مقدس در افسوس دیدار کرد. وی در سال ۱۹۸۰ به اتفاق همسرش به ایالات متحده مهاجرت کردند و تا سال ۱۹۹۸ ، زمان فوتش، به نوشتن ادامه داد.

اندیشه های او

فریتهوف شووآن یکی از سرشناس‌ترین نمایندگان مکتب حکمت خالده می‌باشد و فیلسوفی است که در گرایش متافیزیکی شانکارا و افلاطون شهرت دارد. وی بیش از ۲۰ کتاب با موضوعات متافیزیک، معنویت و نژادی نوشته‌است. علاوه بر این، به طور منظم برای مجلات دین‌شناسی تطبیقی در اروپا و آمریکا مقالاتی نگاشته‌است. آثار شووآن در نوشته‌های پژوهشی و فلسفی بسیاری مورد نقد و بررسی قرار گرفته و تحسین دانشمندان و صاحب‌نظران این حوزه را برانگیخته‌است. تی. اس. الیوت در باره اولین کتاب وی، وحدت متعالی ادیان چنین نوشت: «در زمینه مطالعه تطبیقی دنیای شرقی و غربی، کار تحسین‌برانگیزی است.» رنه گنون ، فیلسوف فرانسوی، و آناندا کوماراسوآمی ، شرق‌شناس و استاد دانشگاه هاروارد ، دیدگاه سنت‌باوری یا جاودان‌گرایی را در آغاز قرن بیستم مطرح کردند که اساس این دیدگاه برگرفته از آموزه‌های ساناتانا دارما از پیروان حکمت هندوست . این نظریه را اکهارت و افلاطون در دنیای مسیحی مدون کردند که در اسلام نیز به شکل تصوف یافت می‌شود.

هر دینی (مذهبی)، گذشته از معنای ظاهری آن، جنبه‌ای باطنی نیز دارد که امری ضروری، بنیادین و فراگیر است. چنین دیدگاهی، یکی از مشخصه‌های آثار شووآن است که علاوه بر آیین‌های مذهبی، دیدگاه‌های جذابی درباره تاریخ، علم و هنر ارائه می‌کند. نخستین رویارویی وی با یک مُرابط که همراه با چند روستایی سنگالی ، برای توضیح در باره فرهنگ‌شان به سوئیس آمده بودند، الهام‌بخش اصلی نوشته‌های وی بود. وقتی با وی گفت‌وگو می‌کرد، آن پیر، روی زمین دایره‌ای کشید و گفت: خدا در مرکز قرار دارد و همه راه‌ها به او منتهی می‌شوند.

آثار و نوشته‌ها

وحدت متعالی ادیان، ۱۹۵۳ حقیقت آدمی و گستره معنوی، ۱۹۵۴ عرفان دانش ابدی است، ۱۹۵۹ زبان خود، ۱۹۵۹ مقام حکمت، ۱۹۶۱ شناخت اسلام، ۱۹۶۳ پرتوی بر جهان‌های باستان، ۱۹۶۶ گنج‌های بودا، ۱۹۶۸ منطق و تعالی، ۱۹۷۵ فلسفه اسلامی، ۱۹۷۶ ابعاد اسلام، ۱۹۶۴ سنت گرایی، ۱۹۸۱ راه و مرام اخلاقی در اسلام، ۱۹۹۰ نژادها و طبقات، ۱۹۵۹ گوهر و صدف عرفان اسلامی، ۱۹۸۱ از خدا تا انسان، ۱۹۸۲ مسیحیت و اسلام، ۱۹۸۵ آثار گوناگون فریتیوف شوئون، ۱۹۹۱ نگاهی به چهره حقیقت، ۱۹۸۹ خورشید پردار، ۱۹۹۰ متافیزیک و سنت گرایی، ۱۹۸۶ ریشه‌های وضع انسان، ۱۹۹۱ زیبایی عرفان، ۱۹۹۲ حکمت خالده، ۱۹۹۲ نمایشنامه نقاب‌ها، ۱۹۹۲ راهی به قلب، ۱۹۹۵ تغییر آدمی، ۱۹۹۵ چشم دل، ۱۹۹۷ آهنگی برای زائر مقدس، ۲۰۰۲ تطبیق و قیاس ادیان، ۲۰۰۲ منابع مرتبط محمود بینای مطلق، حسن آذرکار. نظم و راز/ مجموعه مقالات و گفت‌وگوهایی در موضوع حکمت الهی و هنر مقدس. چاپ چاپ دوم، تهران: هرمس، ۱۳۸۶. آموزه‌های صوفیان از دیروز تا امروز/سیدحسین نصر، ترجمه حسین حیدری و محمدهادی امینی، تهران: قصیده سرا، ۱۳۸۲ فریتهوف شوئون. گوهر و صدف عرفان اسلامی. ترجمهٔ مینو حجت. تهران: نشر عرفان و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۳. علم مقدس، سید حسین نصر ، حسن میانداری، ترجمه احمدرضا جلیلی و حسن میانداری، قم: نشر طه، ۱۳۷۸